Мэдээллийг боловсруулах явцад мэдээлэлд шинжилгээ хийх, мэдээллийг хэрэглэгчид ойлгомжтой байдлаар дүрслэх зорилгоор график байгуулах шаардлага олонтоо гардаг. Хоёр аргаар график оруулж болно. Нэгдүгээр арга: Microsoft office excel 2007 (цаашид excel гэх програм дээр) өгөгдөлтэй Microsoft office word 2007 (цаашид word гэх ) праграмын график word програмийн баримттай хамт талбар графикийн өгөгдөл нь хадаглагдана. Хоёр дугаар арга: графикийг excel програмын ажлийн талбартай өгөгдөл нь: line буюу холбоосоор дамжигдана. Эдгээр өгөгдөл нь word програмын баримттай хадаглагдахгүй бөгөөд тусдаа excel програмын файл  байна. Өгөгдлийг өөрчлөх тохиолдолд excel праграмын файлд хандаж өөрчлөлтийг хийх ба өөрчлөлт нь холбоосоор дамжигдана. Энэ бүлэгт нэгдүгээр аргаар график байгуулах болон форматлах, засварлах байгуулах тухай танилцах болно.

График байгуулах

Аливаа үзүүлэлтийн тоон утга хэрхэн өөрчлөгдсөнийг координатын мужид график байгуулж харах нь хамгийн тохиромжтой. Нэг координаитийн мужид хэд хэдэн үзүүлэлтээр графикийг нь байгуулж, харицуулан хараж болно. Координатийн муж нь координатийн тэнхлэг, талбарийн, нэрийн, тэнхлэг

Өгөгдлийг оруулах ба график байгуулах

1.    График байгуулах газар курсорийг байрлуулна.

2.    Insert/ illustrations бүлгийн  chart командийн хэрглүүр дээр дарна.

3.    Нээгдэх insert/chart харилцах цонхны цонхны зүүн хэсгээс графикийн төрлийг сонгож, харилцах цонхний баруун загвараас тухайн тухайн төрлийн загвараас сонголт хийнэ. Тухайлбал: багана буюу column төрлийг сонгоё

4.    Ок товчлуур дээр дарна

5.     Дэлгэцэнд word программын хамт excel программын цонх нээгдэнэ

6.    Нээгдсэн  excel программын ажлын талбарт графикийн хэмжээ өгөгдлийн оронд багуулах графикийн өгөгдлүүдийг оруулна.Тухайлбал Абаганд хээ тэнхлэг дээр хоёрыг Х тэнхлэг дээрх хоёрын нэгдүгээр мөрөнд тайлбарбн буюу графикийн нэрийг оруулна. Эдгээрийг огтлолцох болох нүднүүдэд график зурах утгуудыг оруулна

7.    Word програмд байгаа график бүхий координатын мужийн excel программын ажлын талбар дах өгөгдлүүд цэнхэр шугамаар хүрээлэгдэх ба баруун доор булан дах цэнхэр гарвалжин дээр заагуурыг байрлуулан чирэх даралтаар өгөгдлийн мөр (нэг графикт утга нэмэх) ба багана (график) ийг нэмж хасаж болно . Нэмэх өөр нэг арга нь зэргэлдээ мар ба багананд өгөгдлийг оруулна . enter товчлуур дээр дарна.

8.    Word програмын баримтыг шаардлагатай бол хадгална. Ингэж хадгалсан тохиолдолд excel өгөгдлийг хадгалах шаардлага байхгүй . Өгөгдлийг өөрчлөх шаардлагагүй тохиолдолд excel програмыг хаана.Тухайлбал програмын цонхны баруун дээд буланд буланд байгаа хэрээс дээр дарна

9.    График горимоос  гарахдаа координатын мужын гадна программын баримтын ажлын талбарын дурын газарт нэг дарна. График горимд шилжихдээ тухайн координатын мужид хулганы заагуурыг байрлуулан нэг дарна

Графикийн төрлүүд ба тэдгээрийг өөрчлөх

Графикийг дүрслэхээс нь хамааруулна хэд хэдэн төрөлд хуваах бөгөөд графикийн төрөл хэлбэрийг өөрчлөх боломжтой

Column  төрөл

Column  төрөл нь тухайн шинж чанараараа адилхан зүйлүүдийг тоон өөрчлөлтөөр нь харьцуулна. Хөндлөнө тэнхлэгийн дагуу харьцуулах үзүүлэлтийг босоо тэнхлэгийн дагуу тоон утгаа авна. 3 хэмжээст бол дагуу тэнхлэгт цувааны утгыг авна

Bar төрөл

Bar  төрөл нь  column төрлөөс агуулгын хувьд ялгаа байхгүй бөгөөд тоон утгуудаа хөндлөн тэнхлэгийн дагуу авдгаараа дүрслэлийн хувьд ялгаатай

Line төрөл

Line төрөл нь тоон утгуудыг шугамаар холбож дүрслэнэ. Нэг графикийн хувьд өсөлт бууралтыг дүрсэлж бохоос гадна хэд хэдэн графикуудыг нэг координатын мужид дүрсэлж өөр хооронд нь харьцуулах боломжтой

Pie төрөл

Нэг багц зүйлийн бүтцийг үзүүлэх тохиолдолд Pie төрлийг сонгох нь илүү тохиромжтой хэрэв тухайн багц зүйл олон жижиг хэсэгтэй иохиолдолд pie or pie хэлбэрийг сонгох хэрэгтэй.

XY (scatter)төрөл

Альваа юмыг тоолох түвшинг тогтооход XY (scatter) төрөлд илүү тохиромтой.

Area төрөл

Area төрөл тухайн мөчлөг дэх хэмжээний өөрчлөлтийн үзүүлхэд тохиромжтой

Doughnut төрөл

Doughnut  төрөл нь нэг цацрагийн хувьд pie төлөвтэй адилхан ба хэд хэдэн мөчлөгийг нэгэн зэрэг дүрсэлж тэдгээрийг өөр хооронд нь харицуулж болдог давуу талтай.

Radar төрөл

Тухайн зүйлийн бүтэц шинж чанарыг ялган дүрсэлж харицуулхад radar төрлийг сонгох нь тохиромжтой.

Surface төрөл

Surface төрөл нь 3 хэмжээст мужид гадаргуугаар дүрслэх боломж олгоно

Bubble төрөл.

 Bubble төрөл нь XY (scatter) төрөлтэй төстэй боловч дугуйн диаметрээр хэмжээг илэрхийлдгээрээ ялгаатай өөрөөр хэлбэл 3 утгаар нэг дугуйг байгуулна.

Stock төрөл

Альваа зүйлийн тухайн агшин дах утга тухайлбал янз бүрийн хэмжилтүүдийн утга барааны үнэ эрэлт нийлүүлэлтийн хэмжээ зэрэг утгуудыг координатын мужид дүрсэлхэд Stock төрөл тохиромжтой. Stock төрлийг high-low-close (хамгийн их утга-хамгийн бага утга-төгсгөлийн утга) эсвэл open-high-low-close (анхний утга-хамгийн их утга- хамгийн бага утга- төгсгөлийн утга) гэж нэрлэдэг бөгөөд хэд хэдэн хэмжилт хийгээд тэдгээрээс анхны утга хамгийн их утга хамгийн бага утга төгсгөлийн утгуудийг түүж тэдгээр утгуудаар график байгуулдаг.  Хэдий тийм боловч хэрэглэгч өөрийн үйл ажилгаанд тохируулан утгуудыг сонгон авч болно. Анхны утга нь төгсөглийн утгаасаа бага тохиолдолд тэгш өнцөгт хар өнгөөр дүрслэгдэнэ. Түүнчлэн тэдгээр утгууд нь давхцаж болно.

Cylinder, cone, pyramid төрлүүд

 Cylinder, cone, pyramid төрлүүд нь column, bar төрлүүдээс илэрхийлэх аргуудын хувьд ялгаагүй column, bar төрлүүд нь бага хэлбэрээр дүрсэлдэг бол cylinder цилиндэр, cone конус pyramid пирамид нь хэлбэрээр тус тус дүрслэгдэнэ.

Графикийн төрөл хэлбэрыг өөрчлөх

Графикаар илэрхийрэх агуулгыг илүү тод ойлгомжтой болохын тулд түүний төрөл хэлбэрыг зөв сонгох хэлбэртэй

Нэг координатын мужид байгаа графикуудын төрөл хэлбэрийг өөрчлөхдөө:

1.    График горимд шилжинэ.

2.    Chart  tools дэх design/ type бүлгийн    change chart type командийн хэрэглүүр дээр дарна.

3.    (a) Нээгдэх change chart type

Нэг координатын мужийн бусад графикуудын төрөл хэлбэрийг хөндөхгүйгээр зөвхөн нэг графикын төрөл хэлбэрийг өөрчилөх болно. Үүнд:

1.    Тухайн графикыг тэмдэглэнэ. Тухайлбал координатын муж дах тухайн график дээр нэг дарах эсвэл график горимонд байгаа тохиолдолд chart tools дэх layout/ current selection бүлгийн chart element талбарийн сум дээр дархад нээгдэх жагсаалтаас графикын нэрыг сонгоно.

2.    Chart  tools дэх design/type .  бүлгийн    change chart type командийн хэрэглүүр дээр дарна.

3.    Нээгдэх change chart type харилцах цонхны зүүн хэсгээс графикын төрлийг сонгож харилцах цонхны баруун хэсгээс тухайн төрлийн загвараас сонголт хийнэ.  

 Графиктай ажилах

Мэдээллийг боловсруулах явцад мэдээлэлд шинжилгээ хийх, мэдээллийг хэрэглэгчид ойлгомжтой байдлаар дүрслэх зорилгоор график байгуулах шаардлага олонтоо гардаг. Хоёр аргаар график оруулж болно. Нэгдүгээр арга: Microsoft office excel 2007 (цаашид excel гэх програм дээр) өгөгдөлтэй Microsoft office word 2007 (цаашид word гэх ) праграмын график word програмийн баримттай хамт талбар графикийн өгөгдөл нь хадаглагдана. Хоёр дугаар арга: графикийг excel програмын ажлийн талбартай өгөгдөл нь: line буюу холбоосоор дамжигдана. Эдгээр өгөгдөл нь word програмын баримттай хадаглагдахгүй бөгөөд тусдаа excel програмын файл  байна. Өгөгдлийг өөрчлөх тохиолдолд excel праграмын файлд хандаж өөрчлөлтийг хийх ба өөрчлөлт нь холбоосоор дамжигдана. Энэ бүлэгт нэгдүгээр аргаар график байгуулах болон форматлах, засварлах байгуулах тухай танилцах болно.

График байгуулах

Аливаа үзүүлэлтийн тоон утга хэрхэн өөрчлөгдсөнийг координатын мужид график байгуулж харах нь хамгийн тохиромжтой. Нэг координаитийн мужид хэд хэдэн үзүүлэлтээр графикийг нь байгуулж, харицуулан хараж болно. Координатийн муж нь координатийн тэнхлэг, талбарийн, нэрийн, тэнхлэг

Өгөгдлийг оруулах ба график байгуулах

1.    График байгуулах газар курсорийг байрлуулна.

2.    Insert/ illustrations бүлгийн  chart командийн хэрглүүр дээр дарна.

3.    Нээгдэх insert/chart харилцах цонхны цонхны зүүн хэсгээс графикийн төрлийг сонгож, харилцах цонхний баруун загвараас тухайн тухайн төрлийн загвараас сонголт хийнэ. Тухайлбал: багана буюу column төрлийг сонгоё

4.    Ок товчлуур дээр дарна

5.     Дэлгэцэнд word программын хамт excel программын цонх нээгдэнэ

6.    Нээгдсэн  excel программын ажлын талбарт графикийн хэмжээ өгөгдлийн оронд багуулах графикийн өгөгдлүүдийг оруулна.Тухайлбал Абаганд хээ тэнхлэг дээр хоёрыг Х тэнхлэг дээрх хоёрын нэгдүгээр мөрөнд тайлбарбн буюу графикийн нэрийг оруулна. Эдгээрийг огтлолцох болох нүднүүдэд график зурах утгуудыг оруулна

7.    Word програмд байгаа график бүхий координатын мужийн excel программын ажлын талбар дах өгөгдлүүд цэнхэр шугамаар хүрээлэгдэх ба баруун доор булан дах цэнхэр гарвалжин дээр заагуурыг байрлуулан чирэх даралтаар өгөгдлийн мөр (нэг графикт утга нэмэх) ба багана (график) ийг нэмж хасаж болно . Нэмэх өөр нэг арга нь зэргэлдээ мар ба багананд өгөгдлийг оруулна . enter товчлуур дээр дарна.

8.    Word програмын баримтыг шаардлагатай бол хадгална. Ингэж хадгалсан тохиолдолд excel өгөгдлийг хадгалах шаардлага байхгүй . Өгөгдлийг өөрчлөх шаардлагагүй тохиолдолд excel програмыг хаана.Тухайлбал програмын цонхны баруун дээд буланд буланд байгаа хэрээс дээр дарна

9.    График горимоос  гарахдаа координатын мужын гадна программын баримтын ажлын талбарын дурын газарт нэг дарна. График горимд шилжихдээ тухайн координатын мужид хулганы заагуурыг байрлуулан нэг дарна

Графикийн төрлүүд ба тэдгээрийг өөрчлөх

Графикийг дүрслэхээс нь хамааруулна хэд хэдэн төрөлд хуваах бөгөөд графикийн төрөл хэлбэрийг өөрчлөх боломжтой

Column  төрөл

Column  төрөл нь тухайн шинж чанараараа адилхан зүйлүүдийг тоон өөрчлөлтөөр нь харьцуулна. Хөндлөнө тэнхлэгийн дагуу харьцуулах үзүүлэлтийг босоо тэнхлэгийн дагуу тоон утгаа авна. 3 хэмжээст бол дагуу тэнхлэгт цувааны утгыг авна

Bar төрөл

Bar  төрөл нь  column төрлөөс агуулгын хувьд ялгаа байхгүй бөгөөд тоон утгуудаа хөндлөн тэнхлэгийн дагуу авдгаараа дүрслэлийн хувьд ялгаатай

Line төрөл

Line төрөл нь тоон утгуудыг шугамаар холбож дүрслэнэ. Нэг графикийн хувьд өсөлт бууралтыг дүрсэлж бохоос гадна хэд хэдэн графикуудыг нэг координатын мужид дүрсэлж өөр хооронд нь харьцуулах боломжтой

Pie төрөл

Нэг багц зүйлийн бүтцийг үзүүлэх тохиолдолд Pie төрлийг сонгох нь илүү тохиромжтой хэрэв тухайн багц зүйл олон жижиг хэсэгтэй иохиолдолд pie or pie хэлбэрийг сонгох хэрэгтэй.

XY (scatter)төрөл

Альваа юмыг тоолох түвшинг тогтооход XY (scatter) төрөлд илүү тохиромтой.

Area төрөл

Area төрөл тухайн мөчлөг дэх хэмжээний өөрчлөлтийн үзүүлхэд тохиромжтой

Doughnut төрөл

Doughnut  төрөл нь нэг цацрагийн хувьд pie төлөвтэй адилхан ба хэд хэдэн мөчлөгийг нэгэн зэрэг дүрсэлж тэдгээрийг өөр хооронд нь харицуулж болдог давуу талтай.

Radar төрөл

Тухайн зүйлийн бүтэц шинж чанарыг ялган дүрсэлж харицуулхад radar төрлийг сонгох нь тохиромжтой.

Surface төрөл

Surface төрөл нь 3 хэмжээст мужид гадаргуугаар дүрслэх боломж олгоно

Bubble төрөл.

 Bubble төрөл нь XY (scatter) төрөлтэй төстэй боловч дугуйн диаметрээр хэмжээг илэрхийлдгээрээ ялгаатай өөрөөр хэлбэл 3 утгаар нэг дугуйг байгуулна.

Stock төрөл

Альваа зүйлийн тухайн агшин дах утга тухайлбал янз бүрийн хэмжилтүүдийн утга барааны үнэ эрэлт нийлүүлэлтийн хэмжээ зэрэг утгуудыг координатын мужид дүрсэлхэд Stock төрөл тохиромжтой. Stock төрлийг high-low-close (хамгийн их утга-хамгийн бага утга-төгсгөлийн утга) эсвэл open-high-low-close (анхний утга-хамгийн их утга- хамгийн бага утга- төгсгөлийн утга) гэж нэрлэдэг бөгөөд хэд хэдэн хэмжилт хийгээд тэдгээрээс анхны утга хамгийн их утга хамгийн бага утга төгсгөлийн утгуудийг түүж тэдгээр утгуудаар график байгуулдаг.  Хэдий тийм боловч хэрэглэгч өөрийн үйл ажилгаанд тохируулан утгуудыг сонгон авч болно. Анхны утга нь төгсөглийн утгаасаа бага тохиолдолд тэгш өнцөгт хар өнгөөр дүрслэгдэнэ. Түүнчлэн тэдгээр утгууд нь давхцаж болно.

Cylinder, cone, pyramid төрлүүд

 Cylinder, cone, pyramid төрлүүд нь column, bar төрлүүдээс илэрхийлэх аргуудын хувьд ялгаагүй column, bar төрлүүд нь бага хэлбэрээр дүрсэлдэг бол cylinder цилиндэр, cone конус pyramid пирамид нь хэлбэрээр тус тус дүрслэгдэнэ.

Графикийн төрөл хэлбэрыг өөрчлөх

Графикаар илэрхийрэх агуулгыг илүү тод ойлгомжтой болохын тулд түүний төрөл хэлбэрыг зөв сонгох хэлбэртэй

Нэг координатын мужид байгаа графикуудын төрөл хэлбэрийг өөрчлөхдөө:

1.    График горимд шилжинэ.

2.    Chart  tools дэх design/ type бүлгийн    change chart type командийн хэрэглүүр дээр дарна.

3.    (a) Нээгдэх change chart type

Нэг координатын мужийн бусад графикуудын төрөл хэлбэрийг хөндөхгүйгээр зөвхөн нэг графикын төрөл хэлбэрийг өөрчилөх болно. Үүнд:

1.    Тухайн графикыг тэмдэглэнэ. Тухайлбал координатын муж дах тухайн график дээр нэг дарах эсвэл график горимонд байгаа тохиолдолд chart tools дэх layout/ current selection бүлгийн chart element талбарийн сум дээр дархад нээгдэх жагсаалтаас графикын нэрыг сонгоно.

2.    Chart  tools дэх design/type .  бүлгийн    change chart type командийн хэрэглүүр дээр дарна.

3.    Нээгдэх change chart type харилцах цонхны зүүн хэсгээс графикын төрлийг сонгож харилцах цонхны баруун хэсгээс тухайн төрлийн загвараас сонголт хийнэ.